Gorce – niezbyt wysokie pasmo górskie należące do Karpat. Poza tym zalicza się do grupy pasm zwanej Beskidami. Jak na Beskidy przystało, Gorce charakteryzują się raczej łagodnymi kształtami. W znacznej mierze są zalesione, więc ładnie prezentują się zwłaszcza w okresie jesiennych barw. Przy czym posiadają liczne górskie polany. Stąd też Gorce można uznać za góry atrakcyjne widokowo. Przy przejrzystym powietrzu potrafią zapewnić genialne widoki na Tatry. Natomiast minusem Gorców są błotniste szlaki turystyczne.
Megaregion
Region karpacki
Prowincja
Karpaty Zachodnie
Podprowincja
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion
Beskidy Zachodnie
Mezoregion
Gorce
Zajmowane
jednostki
administracyjne
Polska:
– woj. małopolskie
– powiat limanowski, powiat nowotarski
Ochrona przyrody:
Gorczański Park Narodowy (GPN) – powierzchnia ok. 7 030 ha. Gorczański Park Narodowy ogarnia tylko część Gorców.
Lista najwyższych szczytów Gorców:
Szczyty
Wysokość [m n.p.m.]
1. Turbacz
1315
2. Jaworzyna Kamienicka
1288
3. Kiczora
1282
4. Kudłoń
1274
5. Czoło Turbacza
1259
6. Mostownica
1251
7. Gorc Troszacki
1235
8. Gorc
1228
9. Średni Groń
1225
10. Lubań
1211
11. Rozdziele
1198
12. Przysłop
1187
13. Solnisko
1181
14. Mrażnica
1163
15. Bukowina Miejska
1143
16. Przysłopek
1123
17. Średni Wierch
1122
18. Magurki
1108
19. Wysznia
1107
20. Obidowiec
1106
21. Bukowina Waksmundzka
1103
22. Pasterski Wierch
1100
23. Borsuczyny
1097
24. Wierch Spalone
1091
25. Sucha
1082
Spośród wszystkich ponad 20 pasm górskich Beskidów, Gorce zajmują 13 miejsce pod względem wysokości n.p.m. najwyższego szczytu (zaś licząc samą polską część Beskidów to nawet 3 miejsce – wyższe są Bieszczady i Beskid Żywiecki). Jednak trzeba przyznać, że Gorce raczej nie imponują swoimi wysokościami n.p.m. Wszak tam tylko nieliczne szczyty przekraczają poziom 1200 m n.p.m. Przy czym te góry są otoczone przez dość nisko położone tereny (np. dno Doliny Dunajca w rejonie Tylmanowej sięga poniżej poziomu 400 m n.p.m.), stąd też wbrew pozorom Gorce posiadają przyzwoite wysokości względne. Czyli również w tych górach znajdziecie ciekawe wyzwania kondycyjne (co prawda nie takie konkretne jak np. w Tatrach, ale to zawsze coś).
Wybrane przykłady zacnych wysokości względnych w Gorcach:
Raba Niżna -> Turbacz
883 m
Rabka Zdrój -> Turbacz
834 m
Tylmanowa -> Średni Groń
833 m
Niedźwiedź -> Turbacz
824 m
Krościenko nad Dunajcem -> Średni Groń
805 m
Niedźwiedź -> Kudłoń
783 m
Łopuszna -> Turbacz
753 m
Ochotnica Dolna -> Gorc
749 m
Nowy Targ -> Turbacz
732 m
Ochotnica Dolna -> Lubań
732 m
Lubomierz -> Kudłoń
727 m
Łopuszna -> Kiczora
720 m
Gorce (513.52) – pasmo górskie leżące w Beskidach Zachodnich. Nazwa "Gorce" związana jest prawdopodobnie ze słowem "gorzeć" (palić się, płonąć) i pochodzi od sposobu uzyskiwania polan śródleśnych metodą żarową. Spotykana jest już w aktach z 1254 r. (item mons Gorcz nuncupatus), używał jej Jan Długosz w 1480 r. (in monten Gorcz). W innych źródłach można też spotkać nazwę Górce, która mogłaby oznaczać niskie góry.
1 Topografia
2 Geomorfologia
3 Klimat
4 Wody
5 Świat roślinny
6 Świat zwierzęcy
7 Turystyka
8 Grupy etnograficzne
9 Przypisy
10 Linki zewnętrzne
Topografia
Granice
od północnego wschodu graniczą z Beskidem Wyspowym. Granica biegnie doliną Mszanki w górę na przełęcz Przysłop, stąd drogą w dół i potokiem Czerwonka na niską przełęcz po południowej stronie Magorzycy, z przełęczy potokiem Głębieniec i dalej wzdłuż rzeki Kamienica Gorczańska do Dunajca. Magorzyca, Wielki Wierch i Kiczora Kamienicka mimo, że znajdują się po południowej stronie Kamienicy Gorczańskiej należą do Beskidu Wyspowego.
od północnego zachodu z Kotliną Rabczańską.
od zachodu z Beskidem Orawsko-Podhalańskim. Granica biegnie wzdłuż Raby na Przełęcz Sieniawską
od południa z Kotliną Nowotarską i Pieninami. Granica od Przełęczy Sieniawskiej biegnie w dół podnóżami Gorców tworzącymi wschodnie i północne obramowanie Kotliny Nowotarskiej na przełęcz Snozkę, potem Krośnicą do Dunajca w Krościenku n/Dunajcem
od wschodu z Beskidem Sądeckim. Granicę tworzy Dunajec.
Przy tak ustalonych granicach Gorce mają z zachodu na wschód długość w prostej linii 33 km, szerokość 15 km i łączną powierzchnię około 550 km².
Grzbiety
Osobliwością Gorców jest występowanie rozrogu. Jest nim Turbacz, od którego we wszystkich kierunkach odbiega 7 grzbietów górskich o różnej długości:
Pasmo Gorca we wschodnim kierunku. Od pasma tego na Kiczorze odgałęzia się boczny grzbiet, który poprzez Przełęcz Knurowską przechodzi w długie Pasmo Lubania
grzbiet Mostownicy i Kudłonia w północno-wschodnim kierunku
grzbiet Turbaczyka w północnym kierunku
grzbiet Suchego Gronia w północno-zachodnim kierunku
grzbiet Obidowca ciągnący się na zachód do Przełęczy Sieniawskiej
grzbiet Średniego Wierchu, również w zachodnim kierunku
grzbiet Bukowiny Obidowskiej w południowo-zachodnim kierunku. Odgałęzia się od niego grzbiet Bukowiny Waksmundzkiej
Niektóre z tych grzbietów rozgałęziają się na dalsze, podrzędne grzbiety.
Najwyższe szczyty
Turbacz (1310 m), Jaworzyna Kamienicka (1288 m), Kiczora (1282 m), Kudłoń (1276 m), Czoło Turbacza (1259 m), Mostownica (1251 m), Gorc Troszacki (1235 m), Gorc (1228 m), Lubań (1225 m). Wszystkie te szczyty poza Turbaczem i Lubaniem znajdują się na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego.
Geomorfologia
Wznoszące się wysoko nad otaczającymi je dolinami szczyty Gorców są łagodne, kopulaste, niewiele wznoszące się ponad grzbiet. W Gorcach jest 11 ważniejszych dolin, z czego pod Turbacz podchodzi pięć. Najdłuższa jest dolina Kamienicy (33 km), a najobszerniejsza — dolina Ochotnicy (109 km²). Gorce zbudowane są z fliszu karpackiego, który powstał na dnie morza, a potem uległ wypiętrzeniu. Spływające z gór wody wyrzeźbiły głębokie V-kształtne doliny z licznymi wodospadami, progami i gruzowiskiem dużych i mniejszych głazów. Na stromych zboczach znajdują się liczne osuwiska, głębokie wąwozy, wychodnie i liczne źródła. Zbudowane z bardziej odpornych na wietrzenie gruboławicowych piaskowców i zlepieńców utwory skalne utworzyły wychodnie o oryginalnych kształtach, jak np. Białe Skały, Kudłoński Baca, Czubaty Groń. Występuje kilka jaskiń, powstałych głównie w wyniku przesunięć skalnych. Największa z nich to Zbójnicka Jama. W piętrze regla dolnego występują głównie gleby brunatne, w reglu górnym głównie gleby bielicowe.
Klimat
Klimat jest typowo górski. W najwyższym piętrze klimatycznym, znajdującym się powyżej 1100 m n.p.m. jest to klimat chłodny. Średnia temperatura roczna wynosi tu +3 °C, roczna suma opadów 1200 mm, a okres wegetacyjny trwa zaledwie 160 dni. Grubość pokrywy śnieżnej w niektórych miejscach sięga 1,5 m, w głębokich dolinach potoków w wyższych partiach utrzymuje się ona bardzo długo, szczególnie na północnych zboczach.
Wody
Gorce charakteryzują się bardzo dobrze rozwiniętą siecią wodną, na którą składają się liczne potoki, źródła, młaki i wysięki wodne. Jeziorka są tylko dwa: Pucołowski Stawek i Morskie Oko w masywie Kudłonia. Obydwa są niewielkie i są już w końcowej fazie zarastania. Wszystkie potoki stanowią dorzecze dwóch rzek: Dunajca i Raby. Wzdłuż grzbietu Turbacz – Gorc Troszacki przebiega dział wodny między zlewniami tych rzek. Największymi potokami, mającymi swoje obszary źródliskowe w Gorcach są Kamienica i Ochotnica. Występują także źródła z wodami mineralnymi, które eksploatowane są w Rabce-Zdroju i Szczawie.
Świat roślinny
Gorce są w większości zalesione; występuje w nich piętro pogórza, regiel dolny i regiel górny. Bardzo charakterystycznym elementem przyrodniczo-krajobrazowym są liczne polany. W środkowej części Gorców utworzono Gorczański Park Narodowy, obejmujący najbardziej wartościowe przyrodniczo rejony Gorców. Oprócz tego Paśmie Lubania istnieje rezerwat przyrody Modrzewie[4]. W Gorcach występuje wiele gatunków roślin bardzo rzadkich w Karpatach: bagno zwyczajne, dzwonek piłkowany, głodek żółty, irga czarna, kukułka bzowa, marzanka pagórkowa, ostrożeń dwubarwny, ostrożeń głowacz, pływacz zachodni, podejźrzon lancetowaty, rozrzutka brunatna, turzyca dwupienna, turzyca obła, turzyca skąpokwiatowa, widlicz Isslera, widlicz Zeillera, zarzyczka górska. Wiele z nich rzadkie jest również w całej Polsce[6].
Świat zwierzęcy
Występuje tu 185 gatunków kręgowców, z tego 21 jest w rejestrze Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Wśród płazów jest to traszka karpacka, wśród ptaków cietrzew, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, głuszec, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, puszczyk uralski, sóweczka, włochatka, wśród ssaków koszatka, mroczek posrebrzany, mroczek pozłocisty, niedźwiedź brunatny, podkowiec mały, popielica, rzęsorek mniejszy, ryś, wilk, żbik[potrzebne źródło].
Z większych ssaków w Gorcach spotkać można także dzika, jelenia, sarny, wydry, borsuka, gronostaja. Występuje 9 gatunków nietoperzy, 130 gatunków ptaków (w tym 100 gniazdujących na terenie parku), 7 gatunków płazów. W potokach występują 2 gatunki ryb: pstrąg potokowy i głowacz pręgopłetwy. Stwierdzono występowanie ponad 1000 gatunków bezkręgowców, w tym 23 endemity karpackie lub karpacko-sudeckie. Liczne są gatunki bezkręgowców górskich i borealnych (ok. 100 gatunków). Sporo gatunków chrząszczy, a na polanach liczne motyle (m.in. rusałka admirał, rusałka pokrzywnik, perłowiec większy)[potrzebne źródło]
Gorce są terenem na którym najliczniej w Polsce występuje salamandra plamista, która znajduje się w logo Gorczańskiego Parku Narodowego.
Turystyka
Początki turystyki w Gorcach sięgają początku XIX w. Opisywał je i badał Wincenty Pol i Bronisław Gustawicz, a Seweryn Goszczyński w swoim "Dzienniku podróży do Tatrów" opisał swoje wrażenia z pobytu w Gorcach. W Gorcach przebiegały akcje utworów Władysława Orkana pochodzącego z Poręby Wielkiej pod Gorcami. Pisał on: Naprzeciw Tatr, między doliną nowotarską a wężowatą kotliną Raby, wspięło się gniazdo dzikich Gorców. Od romantycznych Pienin rozdzielał je wartki kamienicki potok, a od spiskiej krainy odgraniczył je bystry Dunajec. Samotnie stoją nad wzgórzami. Kazimierz Sosnowski opublikował przewodnik, a Polskie Towarzystwo Tatrzańskie wytyczyło pierwsze szlaki i wybudowało pierwsze bazy noclegowe. Szczególnie popularne stały się Gorce po wybudowaniu schroniska na Turbaczu. Stały się modne wśród studentów, którzy organizują tutaj rajdy studenckie; na Turbacz przychodzą także wycieczki szkolne. Turystów przyciągają też panoramy widokowe z gorczańskich polan, cisza (ruch turystyczny jest tutaj umiarkowany) i dobrze zachowana przyroda[5].
Szlaki turystyczne (stan na 2007 r.)
14 szlaków turystyki pieszej o łącznej długości 63,3 km
9 szlaków spacerowych o łącznej długości 38,7 km
7 szlaków turystyki konnej o łącznej długości 62,9 km
7 szlaków turystyki rowerowej o łącznej długości 55,4 km (jeden zamknięty do odwołania)
8 ścieżek edukacyjnych o łącznej długości 41,6 km
Za wstęp na niektóre ścieżki spacerowe pobierane są opłaty. Ambitniejszych turystów ucieszą znajdujące się przy ważniejszych szlakach estetycznie wykonane i ciekawe merytorycznie tablice z opisem przyrody, historii tych miejsc i panoramami szczytów.
Gorce posiadają także ścieżki dydaktyczne.
Piesze szlaki turystyczne
Główny Szlak Beskidzki na odcinku: Krościenko nad Dunajcem – Marszałek – Lubań – Runek – Bukowinka – Przełęcz Knurowska – Kiczora – Schronisko PTTK na Turbaczu – Turbacz – Obidowiec – Schronisko PTTK na Starych Wierchach – Jaworzyna Ponicka – Bacówka PTTK na Maciejowej – Maciejowa – Rabka-Zdrój
Nowy Targ – Dział – skrzyżowanie z szlakiem czarnym (jw.) pod Bukowiną Obidowską
Łopuszna – polana Rąbaniska
Mszana Dolna (centrum) – Potaczkowa – Rabka-Zdrój
Turystyka narciarska
Gorce są najbogatszą lokalizacją zawierającą walory do uprawiania turystyki narciarskiej w Beskidach Zachodnich. Wszystkie trasy w Gorcach nadają się do uprawiania tej turystyki, można więc oszacować że tras narciarskich jest ponad 80[8]. Na mapach uwzględniany jest jednak tylko jeden szlak narciarski. Gorce słyną głównie z Ostoi Górskiej Koninki w Porębie Wielkiej. Jest to najdłuższa nartostrada w Gorcach, powołała ona też 8 innych szlaków biegowych[9].
Gorce zamieszkuje kilka grup etnograficznych posiadających wyróżniki etnograficzne i językowe. Od południowej strony gorczańskie wsie zamieszkują Podhalanie (od Obidowej po Dębno oraz w dolinie Ochotnicy), w Paśmie Lubania i południowo-wschodniej części Gorców Górale Pienińscy. Na północnych stokach Gorców Zagórzanie (od Lubomierza po Olszówkę i Rabę Niżną), a od doliny Kamienicy gorczańskiej rozciągają się Górale łąccy (zwani też niekiedy "Góralami Białymi" "Kamienicko-Łąckimi" bądź "Kamienickimi"). Niegdyś Gorce zamieszkiwali także Kliszczacy.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Charakterystycznym elementem Giewontu jest (widoczna z Zakopanego) jego wysoka północna ściana. Wglądem przypomina on sylwetkę leżącego rycerza. W związku z tym z górą związanie są liczne baśnie oraz legendy narodowe. Jedna z nich opowiada, że rzekomo w ogromnej jaskini pod Giewontem znajdują się uśpieni rycerze, którzy obudzą się i staną do walki w momencie Polska stanie wobec jakiegoś większego zagrożenia.
Grupa GMI
Główny Szlak Beskidzki na odcinku: Krościenko nad Dunajcem – Marszałek – Lubań – Runek – Bukowinka – Przełęcz Knurowska – Kiczora – Schronisko PTTK na Turbaczu – Turbacz – Obidowiec – Schronisko PTTK na Starych Wierchach – Jaworzyna Ponicka – Bacówka PTTK na Maciejowej – Maciejowa – Rabka-Zdrój
Grywałd – Lubań – Ochotnica Dolna – Gorc – Przysłop – Jaworzyna Kamienicka
Czorsztyn – Kluszkowce – Lubań – Ochotnica Dolna – Kamienica
Ochotnica Górna – schronisko Gorczańska Chata – Polana Przysłop Dolny
Szczawa – Nowa Polana
